زهرا عبدی
چکیده
دوره افشاریه و زندیه به‌عنوان یک دوره گذار و کوتاه‌مدت (1135-1210ق) بین دو دوره صفویه و قاجاریه قرارگرفته است. اگرچه تعامل نهاد دین و دولت در دو دوره اخیر به‌صورت حداکثری بود، اما در دوره افشاریه و زندیه ...
بیشتر
دوره افشاریه و زندیه به‌عنوان یک دوره گذار و کوتاه‌مدت (1135-1210ق) بین دو دوره صفویه و قاجاریه قرارگرفته است. اگرچه تعامل نهاد دین و دولت در دو دوره اخیر به‌صورت حداکثری بود، اما در دوره افشاریه و زندیه به ترتیب در عدم تعامل و تعامل محدود بوده است. بعد از سقوط صفویه علمای دینی موردحمایت رسمی حکومت افشاریه قرار نگرفتند و حضور کمرنگی در فعالیتهای سیاسی داشتند. مهاجرت به عتبات عالیات و هند، عزلت و گوشهنشینی در شهرها و روستاها نمودی از عدم حضور آنان در مشارکتهای سیاسی بود. تحقیقات تاریخی نشان میدهد که با وجود رویکردهای دینی نادرشاه و گسستن از شیوههای مذهبی صفویان، علمای دینی به فعالیتهای آموزشی و تبلیغاتی خود ادامه میدادند. یک نمونه آن، علمای مقیم آستان مقدس رضوی هستند که با امنیت به کار آموزشی خود مشغول بودند. چنین مصداقهایی نشان میدهد که اگرچه رویکرد دینی حکومت افشاریه به لحاظ سیاسی (به دلایل خارجی و مسئله مشروعیت داخلی) عدمحمایت رسمی از نهاد دینی و تشیع صفوی و فعالیتهای مربوط به آن بود، اما علما و متولیان امور دینی به فعالیتهای مذهبی در سطح اجتماعی ادامه میدادند.
